PZT radio

PZT w II RP

Wstęp

          Państwowe Zakłady Tele i Radiotechniczne – PZT powołano w 1932 r. podczas kolejnej reorganizacji przemysłu elektrotechnicznego, kontynuowały one cele i zadania PWŁ. Nadal siedziba znajdowała się w Warszawie przy ul. Grochowskiej 26/34. Głównym zadaniem była dalsza produkcja i projektowanie sprzętu na zamówienia państwowe,
w szczególności w branży teletechnicznej. Dyrektorem naczelnym był inż. Tadeusz Graff.
Zakłady produkowały także radiostacje, stacje nadawcze i odbiorcze, radiolatarnie, radionamierniki oraz inny sprzęt radiokomunikacyjny naziemny, lotniczy i morski, w tym także na eksport.

Detektorowe

          Produkcja Detefonów była kontynuowana w dużej skali.
Model Detefonu z PZT posiadał już trzy podzakresy opisane jako: Kr. 200-400, Śr. 300-700 m i Dł. 1200-1500 m /oczywiście zakresów fal było nadal tylko dwa/.
Do 1939 r. wyprodukowano ponad 200.000 szt. tych aparatów.
PZT produkowały również drugi odbiornik detektorowy, Echo – D-1 /typ WR/. Przeznaczony był do odbioru Warszawy I w promieniu ok. 200 km.
Był to najtańszy odbiornik, cena kompletu wynosiła 41,50 zł  /z materiałami eksploatacyjnymi i rocznym abonamentem/ i tylko 34,35 zł przy ulgowym abonamencie. 
Zakłady oferowały również nowe głośniki ze wzmacniaczami do detektorów, a także pierwszy, produkowany seryjnie w Polsce odbiornik przenośny pod nazwą – TURYSTYCZNY.

Echo

             Odbiorniki radiowe PZT były stosunkowo tanie, ale też niskiej klasy, na poziomie odbiornika ludowego/popularnego.
Wszystkie aparaty, poza modelem Olimpic, były w układzie reakcyjnym, jedno lub dwuobwodowe i nie posiadały zakresu fal krótkich.
Produkcja nie charakteryzowała się sezonowością, jako to było w dużych firmach /Elektrit, Philips czy Telefunken/, oznaczało to, że poszczególne modele produkowane były przez szereg lat.
Prawie wszystkie odbiorniki radiowe nosiły wspólną nazwę – ECHO.
Dalej następowała grupa cyfr /trzy lub cztery/ oraz litera, np. Echo 241 B, Echo 1211 Z.
I cyfra oznaczała ilość obwodów strojonych, II – ilość lamp /bez pomocniczych/, III – symbol kolejnego typu w grupie. Litery oznaczały: Z – zasilanie prądem zmiennym, 
S – prądem stałym, B – zasilanie bateryjne.
             Budowane były w skrzynkach ze sklejki i fornirem z jasnego orzecha. Aparaty wyposażone były w antenę świetlną oraz umożliwiały włączenia eliminatora Echo.
Odbiorniki radiowe były stosunkowo tanie, ale też niskiej klasy, na poziomie odbiornika ludowego/popularnego.
Wszystkie odbiorniki, poza modelem Olimpic, były w układzie reakcyjnym, jedno lub dwuobwodowe i nie posiadały zakresu fal krótkich.
Produkcja nie charakteryzowała się sezonowością, jako to było w dużych firmach /Elektrit, Philips czy Telefunken/, oznaczało to, że poszczególne modele produkowane były przez szereg lat.
Prawie wszystkie odbiorniki radiowe nosiły wspólną nazwę – ECHO.
Dalej następowała grupa cyfr /trzy lub cztery/ oraz litera, np. Echo 241 B, Echo 1211 Z.
I cyfra oznaczała ilość obwodów strojonych, II – ilość lamp /bez pomocniczych/, III – symbol kolejnego typu w grupie.
Litery oznaczały:
Z – zasilanie prądem zmiennym, 
S – prądem stałym, B – zasilanie bateryjne.
Budowane były w skrzynkach ze sklejki i fornirem z jasnego orzecha. Aparaty wyposażone były w antenę świetlną oraz umożliwiały włączenia eliminatora Echo.

W ostatnich latach przed wybuchem wojny zakład rozwijał się bardzo dynamicznie, budując m.in. nowe filie w Centralnym Okręgu Przemysłowym. 
Zatrudnienie przed wybuchem wojny wynosiło ponad 3.600 osób.

Należy zauważyć, że Polska posiadała bardzo małe nasycenie aparatami radiowymi i mieściła się w klasyfikacji radiofonicznej w ogonie Europy (17 miejsce).
Prócz tego liczba abonentów detektorowych stale rosła, co zasadniczo odróżniało Polskę od  większości krajów europejskich, gdzie odbiorniki detektorowe były tylko etapem przejściowym do popularnych i tanich aparatów lampowych. 
Tych ostatnich prawie nie wyprodukowano w Polsce przez cały okres międzywojenny.
Dopiero w 1939 roku PZT rozpoczęły realizacje tego planu, lecz nie został on ukończony.

Przegląd produkcji zakładów PZT

Detefon
patrz PWŁ;

 

 

 

Echo – D-1
Najmniejszy i najtańszy odbiornik detektorowy, przeznaczony do odbioru stacji warszawskiej w promieniu ok. 200 klm.
Energię czerpie z anteny, wobec czego może być zainstalowany w miejscowościach pozbawionych prądu elektrycznego. Do nabycia w każdym urzędzie i agencji pocztowej w promieniu 200 klm od W-wy.
Zakres 1300 – 1400 m.
Wymiary – 8 x 8 x 4,5 cm
Cena – 41,50 zł /z rocznym abonamentem/.

Echo – 011
Z – lampy: B409, 1802;
jednolampowy wzmacniacz z głośnikiem do odbiorników detektorowych;
wymiary – 26,5 x 28 x 15,5 cm; waga – 3,1 kg;
cena – 90 zł.

Bi-Amplifon
Z – lampy: E438, B409, 1802;
Jeśli odbiór detektorowy na słuchawki jest słaby to Amplifon nie wystarczy. Należy zastosować wówczas Bi-Amplifon – wzmacniacz dwulampowy z głośnikiem magnetycznym.
W sprzyjających warunkach daje odbiór kilku silniejszych radiostacji zagranicznych. Energii elektrycznej zużywa niewiele, bo na godzinę tylko 10 watogodzin, czyli 2 1/2 raza mniej od 25 świecowej żarówki. Posiada ładną skrzynkę metalową, pokrytą imitacją skóry.
wymiary – 32,5 x 32,5 x 14 cm;
cena – 135 zł.

Binofon
Z – lampy: E424, B443, 1802;
S – lampy: B2038, B2043, 1927/28;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala dziesiętna,
głośnik magnetyczny;
wymiary – 40 x 33 x 15 cm;
cena – 165/  zł.

 

 

Binofon
B – lampy: A409, A409;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala dziesiętna, głośnik magnetyczny;
wymiary –
cena – 130 zł.

Triofon
Z – lampy: E438, E438, C443, 1801;
reakcyjny,
wymiary –
cena –

Turystyczny
lampy – A409, A409;
reakcyjny, 2 zakresowy; przenośny, wewnętrzna antena ramowa, słuchawkowy, zasilanie bateryjne, może być wykorzystywany jako odbiornik detektorowy;
wymiary –           cm,
waga – 1,32 kg;
cena – 100 zł.

Olympic
Z – lampy: AF2, AK1, E444, E443H, 506;
superheterodynowy, 7 obwodowy, 2 zakresowy, 3 filtry wstęgowe,
ARW, wskaźnik dostrojenia, regulacja barwy tonu, głośnik dynamiczny, skrzynka orzechowa lub mahoniowa;
wymiary – 36,5 x 47,5 x 28,5 cm;
cena – 650 zł.

Echo 121
Z – lampy: E424, B443, 1802;
S – lampy: B2038, B2043, 1927/28;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala dziesiętna,
głośnik magnetyczny;
wymiary – 29 x 39 x 16 cm; waga – 5,6 kg;
cena – 170/135 zł.

Echo 124
Z – lampy: E424N, B443, 1802;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala stacyjna,
głośnik magnetyczny;
wymiary –
cena – 153 zł.

Echo 126
Z – lampy: 2 + 1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala stacyjna,
głośnik dynamiczny z magnesem stałym;
wymiary – 51 x 30 x 19 cm;
cena – 210-189 zł.

Echo 127
Z – lampy: 2 + 1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala stacyjna,
skrzynka z szarego jawora;
wymiary –
cena – 198 zł.

Echo 128
Z – lampy: AF7, AL4, AZ1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, regulacja barwy tonu, głośnik dynamiczny, skala dziesiętna, skrzynka ze złocistej brzozy;
opis odbiornika –  Świat Radio II/2001 r.;
wymiary –
cena – 265 zł.

Echo 129
Z – lampy: 2 + 1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, głośnik magnetyczny,
skala stacyjna;
wymiary – 50 x 32 x 19 cm;
cena –  zł.

Echo 131
Z – lampy: E438, E438, B443, 1810;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala dziesiętna,
głośnik dynamiczny;
wymiary – 35 x 39 x 16 cm;
cena – 240 zł.
Echo 131
B – lampy: KC1, KC1, KL1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala dziesiętna,
głośnik magnetyczny;
wymiary – 29 x 39 x 16 cm;
cena – 160 zł.

Echo 132
Z
Echo 132
B – lampy: KC1, KC1, KL1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala stacyjna,
głośnik magnetyczny;
wymiary – 29 x 39 x 16 cm;
cena – 160-144 zł.

Echo 133
B – lampy: KC1, KC1, KL1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, skala stacyjna,
głośnik magnetyczny;
wymiary – 50 x 32 x 19 cm;
cena – 178 zł.

Echo 135
B – lampy: KC1, KC1, KL1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, regulacja barwy tonu, skala stacyjna, głośnik magnetyczny;
wymiary –
cena – 130 zł.

Echo 136
B – lampy: KC1, KC1, KL1;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, regulacja barwy tonu, skala stacyjna, głośnik dynamiczny;
wymiary –
cena – 155 zł.

Echo 231
Z – lampy: AF3, AF7, AL1, AZ1;
reakcyjny, 2 obwodowy, 2 zakresowy, regulacja barwy tonu, skala stacyjna, głośnik dynamiczny, skrzynka z drzwiczkami dwuskrzydłowymi;
opis odbiornika –  Świat Radio I/2001 r.;
wymiary – 53 x 30 x 26 cm;
cena – 297 zł

Echo 232
Z – lampy: AF3, AF7, AL1, AZ1;
reakcyjny, 2 obwodowy, 2 zakresowy, regulacja barwy tonu, głośnik dynamiczny, skrzynka z drzwiczkami roletowymi;
wymiary – 53 x 30 x 26 cm;
cena – 297 zł

Echo 241
B – lampy: 4 szt.,  , KDD1;
reakcyjny, 2 obwodowy, 2 zakresowy, regulacja barwy tonu, głośnik dynamiczny, skrzynka z drzwiczkami roletowymi;
wymiary – 53 x 30 x 26 cm;
cena – 270 zł.

Echo 1210
Z – lampy: AF7, B443, RGN354;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, regulacja selektywności, głośnik magnetyczny, skala stacyjna;
wymiary – 47 x 29 x 20 cm;
cena – 140 zł.

Echo 1211
Z – lampy: AF7, B443, RGN354;
reakcyjny, 1 obwodowy, 2 zakresowy, regulacja selektywności, głośnik dynamiczny, skala stacyjna;
wymiary – 47 x 29 x 20 cm;
cena – 165 zł.

BEZ ANTENY …  
                   BEZ UZIEMIENIA …
możesz słuchać audycji, mając odbiornik
                                                                                          TURYSTYCZNY
Dwu lampowy odbiornik turystyczny, umożliwia odbiór na słuchawki stacji warsz. w promieniu nawet 200 klm., bez anteny i uziemienia, np. w aucie, kajaku i.t.d.
Przy zastosowaniu niewielkiej anteny i uziemienia, można odbierać kilkanaście stacji europejskich.
Energię czerpie odbiornik z małych bateryjek do latarek kieszonkowych (np. „Gnom” z firmy „Centra” lub odpowiednich innych), które wystarczają na przeszło 30 godzin słuchania audycji.
Odbiornik może pracować również jako aparat detektorowy, gdy np. baterie są wyczerpane.
W tym wypadku jednak, konieczne jest założenie normalnej anteny i uziemienia.
Tylko 1320 gramów waży odbiornik TURYSTYCZNY.
Umieszczony jest w skórzanym futerale, z paskiem do przewieszania przez ramię.
Do odbiornika można załączyć 2 pary słuchawek. Odbiornik znajduje się w sprzedaży z 1 parą słuchawek.

Należy zauważyć, że Polska posiadała bardzo małe nasycenie aparatami radiowymi i mieściła się w klasyfikacji radiofonicznej w ogonie Europy (17 miejsce).
Prócz tego liczba abonentów detektorowych stale rosła, co zasadniczo odróżniało Polskę od  większości krajów europejskich, gdzie odbiorniki detektorowe były tylko etapem przejściowym do popularnych i tanich aparatów lampowych. 
Tych ostatnich prawie nie wyprodukowano w Polsce przez cały okres międzywojenny.
Dopiero w 1939 roku PZT rozpoczęły realizacje tego planu, lecz nie został on ukończony.

PZT - Epilog - DKE

        W okresie okupacji Zakład został podzielony na – Fernmeldetechnische Staatswerk Warschau /FSW/ zajmujący się  teletransmisją, podległy Deutsche Post Osten oraz na – Deutscherundfunkempfängerfabrik Warschau /DERUFA Warschau/ zajmującą się produkcją radiową, podległą Lorenz AG.
Produkcja radiowa odbywała się w filii przy ul. Modlińskiej /na „Płomyku”/ oraz także przy ul. Grochowskiej.
Produkowano tam zgodnie z niemieckim rozdzielnikiem i zaopatrzeniem sprzęt  dla Wehrmachtu – głównie radiostacje batalionowe. Wyprodukowano także, na eksport, kilkadziesiąt tysięcy sztuk dobrych odbiorników superheterodynowych. Oczywiście w programie był również sztandarowy odbiornik niemiecki tamtych czasów – DKE.
Dokładne omówienie aparatów ludowych zawierają artykuły w miesięczniku „Świat Radio” – nr od 8/98 do 12/98.
We wrześniu 1944 roku okupanci wysadzili budynki Zakładu.
W sierpniu 1944 r. Niemcy wywieźli maszyny i urządzenia, a budynki zakładu przy ul. Grochowskiej wysadzili.