Stacja Polskie Radio

Pierwsza stacja Polskiego Radia

                 Pierwsza stacja nadawcza Polskiego Radia została uroczyście i oficjalnie uruchomiona 18 kwietnia 1926 roku i jest to data narodzin Polskiego Radia.
Popłynęły wówczas w eter słowa: Halo, halo, Polskie Radio Warszawa, fala 480 metrów”.
Pamiętajmy jednak, że pierwszą stacją radiofoniczną w kraju była stacja PTR i to był początek polskiej radiofonii. Patrz „PTR „.
Stacja została zainstalowana także na terenie PTR przy ul. Narbutta 29. Seryjnie produkowany nadajnik typu Q został zakupiony w angielskiej firmie Marconi Wireless Co., Ltd.
Składał się już z trzech stojaków – zasilacza, generatora oraz modulatora pracującego w układzie modulacji dławikowej w ostatnim stopniu mocy. Stacja pracowała na fali średniej 480 m, a moc w antenie wynosiła 1,2 kW. Wykorzystano przy tym pracujący dotąd system antenowy PTR.
Zasięg stacji wzrósł do 30 km dla detektorów i ok. 300 km przy odbiornikach wielolampowych. 
Pracowała on krótko, ponieważ nadajnik już 15 grudnia 1926 r. zostaje wyłączony i przeniesiony do Krakowa, gdzie rozpoczął pracę na drugiej stacji PR.
Tutaj także znajdowało się małe prowizoryczne studio wykorzystywane wcześniej przez PTR.
Wkrótce Polskie Radio uruchomiło swoja pierwszą rozgłośnię przy ul. Kredytowej 1 w gmachu Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego.
Znajdowało się tutaj jedyne studio, amplifikatornia i szereg pomieszczeń redakcyjno-biurowych.
Studio wielkości dużego pokoju o kubaturze 100 m3 , silnie wytłumione udrapowaną tkaniną, wyposażone było w dwa mikrofony magnetyczne systemu Sykes-Marconi.
Nadawano stąd wszystkie audycje, w tym wieloosobowych zespołów oraz zapowiedzi spikerskie.
Amplifikatornia wyposażona była w 8-mio stopniowy wzmacniacz oporowy zasilający przez dzierżawioną linię telefoniczną stację nadawczą na Mokotowie.
Na nowej stacji warszawskiej zatrudniony został cały personel techniczny z inż. Władysławem Hellerem na czele,
lecz personel programowy nie znalazł uznania u nowego nadawcy, co wyraźnie odbiło się na dalszej pracy programowej PR.

Druga stacja Polskiego Radia

                Z założenia była to stacja tymczasowa więc równocześnie trwały intensywne prace nad budową drugiej, dużej stacji.
Nową, dużą stację warszawską zlokalizowano na terenie Fortu Mokotowskiego przy ul. Racławickiej 99 – adres aktualny do dziś. 
Polskie Radio wydzierżawiło tu działkę o pow. 15.000 m wraz z samym fortem za cenę – 1 kg żyta za 1 m2 rocznie.
Nadajnik typu QD8 kupiono także w f-mie Marconi. Mocy nadajnika 12 kW była znaczna i nie ustępowała innym dużym stacjom europejskim.
Wszystkie pomieszczenia stacji oraz cała aparatura znalazły się w 11 adaptowanych kazamatach fortecznych zajmujących ok. 500 m2 powierzchni. Były tam pomieszczenia dla personelu – gabinet kierownika, pokój dyżurnych inżynierów, sanitariaty i mieszkanie portiera. Całość była ogrzewana piecami przez cały rok z uwagi na wilgoć i niską temperaturę.
W siedmiu pomieszczeniach połączonych korytarzem znajdowały się urządzenia nadawcze oraz wzmacniacze liniowe.
Sercem nadajnika był jednolampowy generator wzbudzający (driver) o mocy 1,5 kW. Wzbudzał on 10 kW generator główny pracujący na fali 1115 m.
Modulator 10 kW, dwulampowy z transformatorem modulacyjnym oddziaływał na obwód zasilania anody generatora głównego, zapewniało to dużą głębokość modulacji – 80 %, co przekładało się na większy zasięg.
Generator pobudzał na wyjściu zamknięty obwód drgań, skąd indukcyjnie sygnał zmodulowany przenoszony był do anteny. Moc w antenie wynosiła 8 kW, przy prądzie ok. 35 A.
Lampy dużej mocy nadajnika (anody) były chłodzone wodą, a dokładnie kroplami wody rozbijanej na specjalnych sitach, dla zapewnienia odpowiedniej izolacji. Stąd konieczność stosowania stacji pomp wodnych i układu zmiękczania wody pracującej w obwodzie zamkniętym.
Energię dla stacji zapewniała elektrownia warszawska. Prowadziła stąd linia 3 x 5000 V, 50 Hz. Dalej transformator 100 kW obniżał napięcie do 3 x 220 V.
Stąd prąd zasilał 4 przetwornice elektryczne, maszynowe (silniki i prądnice).
Lampowe prostowniki w zasilaczach wysokiego napięcia były także chłodzone wodą.
Antena zawieszona została pomiędzy dwiema 75 metrowymi wieżami ustawionymi na fortach w rozstawie 130 m. Wieże zaprojektowała
i wykonała f-ma Fitzner i Gamper z Sosnowca.
Zastosowano teową antenę, utworzoną z dwóch czteropromieniowych, cylindrycznych połówek. Posiadała ona rozbudowany system uziemienia zagłębiony na kilka metrów raz przeciwwagę rozpiętą pod anteną na drewnianych słupach.
              Nowa 10 kW stacja rozpoczęła regularną pracę 2 stycznia 1927 roku. Nadawanie odbywało się na falach długich, początkowo na fali 1.115 m, następnie 980 m, kolejno 1111,1 m i w końcu 1420 m.
Po modernizacji systemu antenowego moc wzrosła do 13 kW, a zasięg wynosił – 100 km na detektor, a na odbiornikach lampowych stacja warszawska była słyszalna prawie w całej Europie.
Pilną sprawą była teraz rozbudowa małego studia radiowego. PR wykupiło, początkowo tylko trzy niższe poziomy, w 5-cio piętrowym budynku mieszkalnym przy ul. Zielnej 25 (obecnie pusty plac).
Przeniesienie rozgłośni nastąpiło w maju 1929 roku. Znalazło się tutaj 5 studiów, największe – orkiestrowe, z balkonem dla publiczności
o objętości 1050 m3, kameralne, literackie, odczytowe i małe studio spikerskie.
Zainstalowano nową amplifikatornię wraz ze stołem manipulacyjno-kontrolnym.
Rozgłośnia na Kredytowej została zlikwidowana i zainstalowały się tam inne komórki PR.
Polskie Radio 30 lipca 1929 roku otrzymało nową koncesję na 20 lat (do 1949 roku), anulowano przy tym poprzednią z 1925 roku przyznaną na 10 lat.

A takie były plany rozbudowy sieci stacji Polskiego Radia w 1927 roku

Pierwsza rozgłośnia Polskiego Radia znajdowała się przy ul. Kredytowej 1.

Kolejna lokalizacja rozgłośni – ul. Zielna