PTR radio

Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 roku, przemysłu radiotechnicznego na ziemiach polskich właściwie nie było.
W tym czasie jedynym właścicielem sprzętu radiokomunikacyjnego było wojsko. Dlatego też Ministerstwo Spraw Wojskowych podejmuje inicjatywę powstania prywatnych zakładów przemysłu radiotechnicznego.
Pierwsza prywatna firma „RADJOPOL” powstała już w 1919 roku, kierował nią inż. Józef Plebański; adres Warszawa – Wola ul. Syreny 3.
Kolejną, powstałą kilka miesięcy później, był „FARAD”, pod kierownictwem inż. Władysława Hellera i inż. Romana Rudniewskiego; Warszawa – Mokotów ul. Zajączkowska 7.
W roku 1922 na skutek dużych zamówień rządowych na dostawę sprzętu radiowego dochodzi do fuzji obu tych firm i powstaje – Polskie Towarzystwo Radjotechniczne „PTR” Spółka Akcyjna.
Rodzący się rynek przemysłu radiotechnicznego został silnie obwarowany zastrzeżeniami patentowymi wielkich firm. Nie chcąc uzależnić się od największego konkurenta na polskim rynku – przemysłu niemieckiego, nawiązano współpracę z „Marconi’s Wireless Telegraph Company Ltd.” z Londynu oraz „Societe Francaise RadioElectrique – SFR”
i „Compagnie Generale de TSF” z Paryża.
Kapitał – 120.000 dolarów był w ok. 3/4 zagraniczny i pochodził przede wszystkim od w/w firm. W zamian otrzymano możliwość korzystania z ich patentów oraz uzyskano daleko idącą pomoc techniczną.
Towarzystwo wybudowało swoją wytwórnię tuż za rogatkami Warszawy, na Mokotowie, przy ul. Narbutta 29, dokąd przeniesiono w roku 1924 siedzibę zarządu, biura,
a także „Wytwórnię stacyj wojskowych nadawczo-odbiorczych i radjofonicznych, Wytwórnię lamp katodowych i Laboratoria.
Zatrudnienie wynosi wtedy ok. 50 robotników. Zakład produkuje stacje radiotelegraficzne nadawcze i odbiorcze; lądowe, morskie i lotnicze oraz aparaty radiofoniczne.
Następuje szybki rozwój zakładów.
W 1925 roku zatrudnienie wynosi już 250 osób, wyprodukowano 100 stacji radiotelegraficznych i 300 odbiorników radiowych oraz ok. 40.000 szt. lamp radiowych.
Kompletne odbiorniki radiowe oraz podzespoły sprowadzane były z firm: Marconi, SFR oraz Sterling.
Część podzespołów produkowana była w kraju.
Radioodbiornik był wtedy przedmiotem luksusowym więc i klientela była bardzo bogata. Świadczy o tym m.in. fakt, że Wydział sprzedaży znajdował się na Placu Saskim,
w gmachu Hotelu Europejskiego tel. 38-86.
Pracownicy PTR to pionierzy polskiej radiotechniki, osoby które na trwale weszły do historii polskiej radiotechniki i radiofonii. Dyrektorem zarządzającym /naczelnym/ został Felicjan Karśnicki, administracyjno-finansowym – inż. Roman Rudniewski, dyrektorem technicznym – inż. Józef Plebański a głównym inżynierem – prof. Dymitr Sokolcow. Roman Rudniewski i Józef Plebański ukończyli Politechnikę w Berlinie – Charlottenburgu, a Władysław Heller w Dreźnie; przy czym R. Rudniewski – architekturę, a pozostali elektrotechnikę, specjalizując się w radiotechnice. Dymitr Sokolcow był wykładowcą Politechniki oraz Oficerskiej Szkoły Elektrotechnicznej w Petersburgu i szefem służby radiokomunikacyjnej w armii rosyjskiej podczas I wojny. Inżynier Siemion Eisenstein reprezentant f-my Marconi – podobnie jak prof. Dymitr Sokolcow był współpracownikiem Aleksandra Popowa.
Z PTR związani byli też tacy specjaliści jak – inż. Jan Kulesza, inż. Cyryl Litwiński, inż. Aleksy Cheftel, inż. Witold Scazighino, inż. Mikołaj Manujłowicz, inż. Władysław Rabęcki, inż. Władysław Cetner, Michał Opiela /były osobisty radiooperator austriackiego arcyksięcia Ferdynanda/, Rudolf Mirski i inni.

Przegląd produkcji radioodbiorników

1 LM
autodyna; zakres: 230 – 1500 mtr. uzyskiwany bez zamiennych cewek, zapomocą dwóch jednobiegunowych przełączników; strojenie obwodu antenowego – wariomierzem; sprzężenie obwodu reakcyjnego z antenowym uskutecznia się za pomocą stałych cewek reakcyjnych i zmiennego kondensatora typu poślizgowego; zapewnia odbiór słuchawkowy stacji Warszawskiej na terenie całej Rzeczypospolitej

2 LM
j.w.
autodyna ze wzmacniaczem transformatorowym m.cz;
zasięg: na słuchawki – stacje europejskie, na głośnik – stacji Warszawskiej w Warszawie i okolicy oraz silnych pobliskich stacyj europejskich
.

2 LE
autodyna ze wzmacniaczem transformatorowym m.cz.; zakres:
200 – 2000 mtr. uzyskiwany bez zamiennych cewek, zapomocą
6-cio kontaktowego przełącznika; strojenie obwodu antenowego – kondensatorem zmiennym; odbiór głośnikowy silniejszych stacyj europejskich oraz stacji Warszawskiej w Warszawie i okolicy

3 LE

autodyna z dwustopniowym wzmacniaczem oporowym; zakres:
220 – 2000 mtr. uzyskiwany bez zamiennych cewek, za pomocą
6-cio kontaktowego przełącznika; zmontowany na płycie bakelitowej umieszczonej wewnątrz bardzo estetycznej skrzynki dębowej; daje stacje miejscową oraz silniejsze europejskie na głośnik i większą ilość stacyj europejskich na słuchawki;
cena – 204 zł.

4 LE
j.w.
autodyna z trójstopniowym wzmacniaczem m.cz, który zwiększa jego zasięg i selekcję; cena – 255 zł

3 LB
autodyna z dwustopniowym wzmacniaczem m.cz. – transformatorowym i oporowym; zakres: 280 – 3000 mtr. uzyskiwany dzięki trzem wymiennym junitom – zespół dwóch cewek; strojenie kondensatorem antenowym; skrzynka dębowa;
lampy: SRM x 2 i PRM lub SRM x 3.
4 LB
j.w.
autodyna z trzystopniowym wzmacniaczem m.cz. – transformatorowym i dwoma oporowymi;
lampy: SRM x 3 i PRM.

4 LB/S1
j.w.
zmianę zakresu uskutecznia się bez zamiennych cewek, zapomocą 6-cio kontaktowego przełącznika

5 LB
audion z detektorem i trzystopniowym wzmacniaczem m.cz; dwoma obwodami strojonymi – antenowym i rezonansowym; zaopatrzony w dwa reostaty dla dokładnego żarzenia lamp;
zakres: 270 – 3000 mtr. uzyskiwany dzięki trzem wymiennym junitom;
lampy: RM, SRM x 3, PRM lub SRM x 4, DE4
5 LB/2
j.w.
przednia płyta biała; lampy: RM x 4, R 31

5 LC
wybalansowana neutrodyna o dwóch obwodach w. cz. nastrajanych zapomocą dwóch kondensatorów zmiennych na wspólnej osi;zakres: 200 – 1900 mtr. uzyskiwany bez zamiany cewek, zapomocą przełącznika; odbiera stacje zagraniczne podczas pracy stacji lokalnej, przytem nawet mniejsze odległe stacje na głośnik; daje największą możliwą selekcję i nie zniekształca przytem fali modulacyjnej; skrzynka jesionowa z przednią płytą białą

5 LS/1
z lampą ekranowaną Round’a, cena – 1.029 zł
/ patrz Marconi /

Uwaga – pierwsza liczba typu aparatu oznaczała ilość lamp w odbiorniku.

         PTR rozpoczęło w roku 1922 produkcję lamp radiowych na skalę przemysłową. Ogółem wyprodukowano tutaj ok. 200.000 szt. lamp radiowych.
Towarzystwo położyło także fundamenty pod polską radiofonię.
Prócz działalności przemysłowej PTR zajęło się szeroką propagandą radiofonii, uruchamiając w roku 1924, własnym kosztem, pierwszą w Polsce stację radiofoniczną.
Regularną pracę stacja PTR rozpoczęła 1 lutego 1925 roku i jest to dzień narodzin polskiej radiofonii.
       Stopniowo kapitał firmy przejmuje angielski Marconi i wprowadza program poprawy wyników finansowych. Polegał on na ograniczaniu i zmianie asortymentu wyrobów /patrz Lampy i Marconi/.
Ostatecznie w lipcu 1928 roku PTR przestaje istnieć – zostaje przejęte całkowicie przez Polskie Zakłady Marconi.
W ten sposób zniknęła pionierska firma polskiej radiotechniki i inicjatorka polskiej radiofonii.

         

Na odbytej w czerwcu /26 r./ Pierwszej Ogólno-Krajowej Wystawie Radiowej
w Warszawie w Dziale Przemysłowo-Handlowym wybitnie odznaczało się stoisko PTR. Oryginalnie i gustownie urządzone stoisko tej firmy ze staro słowiańskim bożkiem Światowidem gromadziło zawsze liczne tłumy zwiedzających.
Na pierwszym planie oglądaliśmy piękny pięciolampowy aparat, który już miał zaszczyt reprezentować przemysł radjo-techniczny Polski poza granicami państwa i na wystawie w Rumunji został nagrodzony złotym medalem.